قصر بلقیس، آسبادهای نشتیفان، مزار خواجه یار، مدرسه غیاثیه و تنگل های کفتر دره و خرگرد در خواف از جمله جاذبه‌های گردشگری است که چشم هر بازدیدکننده‌ای را به خود خیره می‌کند، به گفته رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خواف تمام ظرفیت ۵ اقامت‌گاه بوم‌گردی این شهرستان در ایام نوروز رزرو شد.

به گزارش ایسنا- منطقه خراسان، مهم‌ترین جاذیه‌های فرهنگی خواف شامل موسیقی مقامی، صنایع دستی و هنرهای سنتی است که در موزه مردم شناسی به نمایش گذاشته شده و در نمایشگاه دائمی صنایع دستی و اقامت‌گاه های بوم‌گردی به فروش می‌رسد.

آثار باستانی و تفرجگاه‌ها نیز مشتمل بر کوشک و سد سلامی در ۲۵ کیلومتری شمال شرق شهرخواف، تنگل و سد سده در ۳۵ کیلومتری شمال شرق شهر خواف، آرامگاه‌های حافظ ابرو، خواجه یار، پیراحمد خوافی و پارک معراج و آسبادهای خواف در شهر خواف، مدرسه غیاثیه در ۵ کیلومتری و تنگل های کفتر دره و خرگرد در ۱۵ کیلومتری شرق شهرخواف و آسبادهای نشتیفان در ۱۷ کیلومتری جنوب غربی شهر خواف از جمله اماکن گردشگری این شهرستان است.

|

کوشک سلامی (قصر بلقیس) در شهر سلامی در ۲۵ کیلومتری شمال شهر خواف واقع شده است، این اثر تا آن جا که مشخص است ملک زوزن آن را در سال ۶۰۷ ه.ش تعمیر کرده؛ ساختمان کوشک به ابعاد ۳۷۳۳.۵ متر , حدوداً مکعبی شکل بوده و از گل و خشت ساخته شده و در سه طبقه قرار دارد.

طبقه اول که درب آن در سمت جنوبی قرار دارد از ۱۴ اتاق بزرگ تشکیل شده و از آن به عنوان زندان، انبار و استراحت‌گاه سربازان استفاده می‌شده است. طبقه دوم کوشک که ۱۲ متر ارتفاع دارد، درب ورودی آن در سمت غرب قرار گرفته و از ۷ اتاق ۴۷ متر و دو سالن ۳.۵۳۰ متر عمود بر هم و ۳ بهار خواب در سمت‌های شمال، جنوب و مشرق تشکیل شده است و محل استقرار وزرا و فرماندهان و انجام امور حکومتی استفاده می‌شده است. طبقه سوم کوشک که محل اقامت حاکم و خانواده وی بوده، ساخت اولیه آن به کلی از میان رفته و در تعمیر بنای کوشک با ذوق و سلیقه جدید ساخته شده است.

سقف طبقه دوم حیاط آن را تشکیل می‌دهد، راه منتهی به این طبقه از ۵۹ پله و ۸ پاگرد تشکیل شده است. پایه‌های کوشک به قطر۵.۳  متری خود سنگینی این بنای عظیم را تحمل می‌کند. پنجره‌ها با طول و عرض ۲×۳ در داخل پایه‌ها قرار گرفته و طوری طراحی شده‌اندکه به لحاظ امنیتی، نظامی و رفاهی بسیار مناسب و فنی هستند. زیرا که با شکل قوس‌دار و منحنی خود مانع دید از بیرون به داخل ساختمان شده و از اصابت تیر و آتش پاره و همچنین از تابش مستقیم نورخورشید به داخل ساختمان جلوگیری می‌کنند.

ساختمان کوشک از سال ۱۳۲۶ ه.ق تا سال۱۳۳۰ توسط مرحوم سید محمدقریشی -مالک بزرگ منطقه خواف- مرمت و بازسازی شد و اطراف آن با ایجاد خیابان‌هایی با عرض ۵.۸ و ۵ متر و کاشت درختان زینتی و میوه به محیطی زیبا وخرم تبدیل شد به طوری که هر ساله تعداد زیادی از علاقه‌مندان به آثار و تاریخ کهن ایران را برای بازدید از این اثر جاوید تاریخی به این مکان می‌کشاند.

اما مجموعه آسیاب‌های بادی در خواف، که در گویش محلی به آنها آسباد گفته می‌شود، از بزرگ‌ترین مجموعه‌های خشت، گل و چوب بازمانده از دوره اسلامی که بر باور برخی منسوب به دوره صفویه هستند.

آسبادها در سطح شهرستان خواف پراکنده بودند اما ۳۲ آسباد در شهر نشتیفان و ۲۹ آسباد در شهر خواف جزء آسبادهایی هستند که برجا ماندند و مرمت شدند و نگهداری می‌شوند و قرار است به عنوان  تکنولوژی آسباد ثبت جهانی شوند.

چرخش این آسباد ها تنها به وزش باد قوی، مداوم و شبانه روزی ۱۲۰ روزه سیستان بستگی دارد و با حرکت دادن پره‌های چوبی این آسبادها، باعث انتقال نیرو به سنگ و آرد شدن گندم‌ها می‌شود. طرز کار آسبادها بر پایه تحقیقات علمی و نکاتی که در کتاب جغرافیای تاریخی ولایت زاوه ذکر شده است به این صورت است که چرخ و پرهای غول آسایی را که ۴۸ بال و ۳۲ پر و ۸ درگاه دارد بر بام آسیاب و جهت وزش باد قرار می‌دهند.

باد با عبور از دروازه‌ای بادگیر به زوایای درگاه‌های هشت‌گانه می‌رسد و چرخ و پر را به حرکت در می‌آورد. از حرکت چرخ و پر نیرویی به تیر آسیاب منتقل می‌شود و چون سر دیگر به سنگ رویی آسیاب متصل است با گردش تیر  می‌چرخد. وقتی سنگ رویی به حرکت در می‌آید چوبی کوچک به نام لک لکی را با خود می‌جنباند و دول بره (ناودان چوبی که گندم از پرخو به وسیله آن به شیار سنگ‌ها می‌رسد) می‌گردد. دول بره در حرکت افقی گندم را آهسته آهسته از پرخوی گندم به حفره میانی سنگ هدایت می‌کند.

مزار خواجه یار اثر تاریخی دیگری مربوط به دوره قاجار و در جنوب غرب شهر خواف، دامنه کوه خواجه یار واقع شده است. این بنا از یک طرف مشرف به کوه خواجه یار و از سوی دیگر به تپه های مجاور محدود است مجموعه‌ای است از دو آب انبار و یک مقبره. بنای کوشک مانندی است دو طبقه که ۱۴ متر طول و۶.۷۰ متر عرض دارد این بنا مشرف به محوطه‌ای محصور در دیوار خشکه چین سنگی است و سکویی بلند به طول ۸ متر و عرض ۱ متر روی پایه‌های آجری در میان محوطه واقع شده است برخی می‌گویند مقبره مربوط یکی از یاران امام حسن(ع ) بوده که در زمان این امام و هنگام حمله ایشان به ایران در جنگ با کفار و زرتشتیان به شهادت رسیده و در همان مکان به خاک سپرده شده است.

در نزدیکی این بنای تاریخی، پارک معراج هم در دامنه کوه خواجه یار است که شب‌های فصول بهار و تابستان هوای مفرحی دارد و مردم محلی و گردشگران را برای تفرج به سمت خود می کشاند  و منظر آن به گونه‌ای است که گویا بر بلندای شهر خواف  حاضر شده‌ای.

مسجد ملک زوزن در ۶۵ کیلومتری جنوب غربی شهرخواف، مساجد جامع و گنید و مجموعه قلعه تاریخی تیموری سنگان در ۲۵ کیلومتری جنوب شرق شهر خواف نیز از دیگر مناطق گردشگری این شهرستان به شمار می‌رود.

|

رئیس میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خواف گفت: برپایه آمار کلی ثبت شده در نوروز سال گذشته، ۱۵۰ مسافر نوروزی، مسافر شب خواب بودند و حدود ۳۵۰۰ نفر از جاذبه‌های تاریخی خواف بازدید کردند که از این تعداد حدود  ۱۰۰ نفر گردشگر خارجی بودند.

محمود باعقیده گفت: از سوی تورهای گردشگری برای نوروز سال جاری، تمام ظرفیت ۵ اقامت‌گاه بوم‌گردی خواف رزرو شده و تعدادی مدرسه و سالن ورزشی برای پذیرش بقیه مسافران نوروزی در نظر گرفتیم.

اطلاعات تاریخی این مطلب برگرفته از کتاب ج‍غ‍راف‍ی‍ای‌ ت‍اری‍خ‍ی‌ ولای‍ت‌ زاوه‌/ ت‍ال‍ی‍ف‌ م‍ح‍م‍درض‍ا خ‍س‍روی‌ و کتاب تاریخ رجال شرق خراسان تالیف ابراهیم زنگنه قاسم آبادی اخذ شده است.