اما باید گفت بیماری کرونا بیش از یک سال است که شیرینی این دوران را برای هر دانشجویی که با هدف کسب علم و فعالیت های پژوهشی، صرفاً گرفتن مدرک دانشگاهی، کسب مهارت های زندگی، ایجاد روابط دوستانه و عمیق، جدا شدن از خانواده و به دست آوردن استقلال، فعالیت های فرهنگی و یا هر هدف دیگری وارد دانشگاه می شد، به تلخی بدل کرده است و او را درگیر آموزش مجازی و کلاس های آنلاین و آفلاینی کرده که تا پیش از این هیچ برنامه مدونی برای آن پیش بینی نشده بود و عملاً بستر آموزش مجازی دانشگاه ها، از همان ابتدای شیوع کرونا از خوابی عمیق و چند ساله، چند متر به هوا پرتاب شد.

البته ارتقای بسترهای آموزش مجازی دانشگاه ها طی این مدت، توفیق اجباری بود که علاوه بر جامه عمل پوشاندن به تأکیدات مقام معظم رهبری مبنی بر ارتقای بسترهای خدمات الکترونیک و اهمیت استفاده از بسترهای مجازی، استفاده از تکنولوژی های آموزش مجازی را به دانشجویان و اساتید دانشگاهی یاد داد اما این آموزش مسلماً مشکلاتی را برای دانشجویان ایجاد کرد که البته هر چه جلوتر رفتیم این مشکلات رنگ باخت و چاله چوله های این آموزش تا حدودی پر شد اما هنوز هم با گذشت بیش از یک سال دل کندن از فضای دانشگاه و درگیری با سامانه های مجازی، برای هر دانشجویی سخت است.

لیلا موسوی، یکی از دانشجویان مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه ملایر است که به طور کلی از بسترهای آموزش مجازی دانشگاه طی یک سال اخیر راضی است و ضبط تمامی کلاس ها و دسترسی به آنها در هر بازه زمانی توسط دانشجو را یکی از مزیت های آموزش مجازی می داند.

امکان بحث و گفتمان در کلاس های مجازی محدود است

موسوی به خبرنگار ایسنا می گوید: امکان بحث، گفتمان و تحلیل موضوعات مطرح شده در کلاس های آنلاین برای دانشجویان وجود دارد البته ممکن است این گفتمان در بستر مجازی ضعیف تر از کلاس های حضوری باشد و به علت محدودیت های زمانی یا اختلالات اتصال اینترنت، امکان بیان نظرات کلیه دانشجویان در کلاس های مجازی وجود نداشته باشد اما تاحدودی نیاز دانشجویان به بحث و گفتمان کلاسی را به ویژه در برخی رشته ها مانند روانشناسی که نیازمند تحلیل مباحث هستند، برطرف می کند.

به گفته این دانشجوی روانشناسی، عدم تمرکز کافی در کلاس های مجازی و آنلاین یکی از مهمترین مشکلات دانشجویان است، به ویژه دانشجویانی مانند او که متأهل و دارای فرزند باشند که در این صورت ایجاد تمرکز برای حضور در کلاس های آنلاین برای این دانشجویان در محیط خانه سخت و نیازمند عزمی جدی است.

انگیزه  و علاقمندی دانشجو، می تواند تمرکز را در کلاس های مجازی ایجاد کند

او با بیان اینکه میزان علاقمندی و انگیزه دانشجو برای حضور در کلاس، می تواند سبب تقویت ایجاد این تمرکز شود، ادامه می دهد: خوشبختانه به علت تهیه ویدئوهای آموزشی توسط دانشگاه، ما مشکلی در زمینه وارد شدن به سامانه دانشگاه و استفاده از کلاس های آنلاین یا آفلاین نداشتیم، از طرفی درنظر گرفتن نمرات میانترم بر مبنای پژوهش های انجام شده توسط دانشجو، قبولی در امتحانات پایان ترم را برای ما راحت تر می کرد.

در ایام امتحانات، منوهای طراحی شده دانشگاه دیر عمل می کنند

اما نرگس، از بروز مشکلاتی در سامانه دانشگاه در ایام امتحانات خبر می دهد و بیان می کند: وقفه ۷ دقیقه ای در هنگام وارد شدن به سامانه دانشگاه در یکی از امتحاناتی که تنها ۱۵ دقیقه زمان پاسخگویی به سوالات داشت، یکی از تجربیات من در ایام امتحانات است، در این ایام به علت حجم بالای تعداد مراجعه کنندگان به سایت، منوهای طراحی شده دیر عمل می کنند و سبب بروز بسیاری از مشکلات برای دانشجویان می شوند.

این دانشجوی رشته زیست فناوری دانشگاه ملایر در گفت‌وگو با ایسنا، ارزیابی غلط پاسخ های دانشجویان توسط سامانه را یکی دیگر از مشکلات این نوع آموزش برمی شمرد و ادامه می دهد: بسیاری از امتحانات به علت بروز چنین مشکلاتی مجدداً توسط استاد مربوطه تصحیح می شد چراکه سامانه طراحی شده، بسیاری از پاسخ های درست دانشجویان را اشتباه ارزیابی می کرد.

بارگذاری فیلم های آموزشی جای آموزش حضوری را نمی گیرد

به گفته نرگس، عدم امکان برگزاری کلاس های عملی و آزمایشگاهی در ایام شیوع بیماری کرونا، یکی از مهمترین مشکلات دانشجویان است و بارگذاری فیلم های آموزشی از مباحث دروس عملی و آزمایشگاهی هیچ وقت جای آموزش حضوری را نمی گیرد.

مهدیس بیات، یکی دیگر دانشجویان مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه ملایر است که عدم آمادگی لازم دانشگاه های سراسر کشور را علت ایجاد مشکلاتی در این زمینه می داند و می گوید: بیشتر کلاس های ما به صورت آفلاین و در قالب ویدئو و یا پی دی اف در سامانه دانشگاه بارگذاری می شود که از نظر من به علت امکان استفاده دانشجو از مباحث کلاسی در هر بازه زمانی روشی مؤثر و مناسب است.

اساتیدی که تنها به بارگذاری چند عکس از جزوه های سال های قبل اکتفا می کنند

او در گفت‌وگو با ایسنا، می افزاید: بسیاری از دوستانم در سایر رشته ها، از عملکرد اساتید خود در بستر فضای مجازی رضایت ندارند به طوریکه برخی اساتید تعدادی عکس از جزوه های دست نویس چند سال گذشته را بدون هیچ توضیحی در سامانه بارگذاری کرده و موقع امتحانات، ارائه همان مطالب را با توضیحات کامل از دانشجو می خواهند.

فاطمه پوریایی نیز از ضعیف بودن زیرساخت های آموزش مجازی در دانشگاه ملایر در روزهای ابتدای شیوع کرونا خبر می دهد و می گوید: این زیرساخت ها به مرور تقویت شد و امروز می توان گفت زیرساخت های آموزش مجازی در دانشگاه ملایر تقریباً فراهم شده است البته این نوع آموزش مشکلاتی دارد؛ به طور مثال در یکی از امتحانات ترم گذشته پاسخ برخی از همکلاسی هایم در سامانه ثبت نشد و استاد مجدداً مجبور شد در زمان دیگری از آنها امتحان بگیرد.

بیشتر امتحانات در واتساپ برگزار شد

به گفته پوریایی، دانشجویان بسیاری از رشته ها به علت مشکلاتی از جمله اختلال در اینترنت، عدم امکان بازگشت به سوال و دیگر مشکلات، موافق برگزاری امتحانات از طریق سامانه دانشگاه نبودند و در ترم های گذشته بیشتر امتحانات با توافق دانشجو و استاد، در بستر شبکه های مجازی نظیر واتساپ برگزار شده است.

ارتباط دانشجو با استاد باید در فضایی خارج از سامانه آموزشی دانشگاه حفظ شود

در ادامه عضو هیئت علمی گروه علوم تربیتی دانشگاه ملایر در گفت‌وگو با ایسنا، عدم برقراری ارتباط اساتید با دانشجویان در بستر شبکه های اجتماعی را یکی از خلأهای موجود در فضای آموزش مجازی کشور می داند و بیان می کند: گرچه بسیاری از اساتید وقت زیادی را صرف برقراری ارتباط مؤثر با دانشجویان خود در بستر شبکه های مجازی می کنند اما برخی اساتید اعتقادی به ایجاد این ارتباط مؤثر با دانشجویان در فضایی خارج از سامانه آموزش الکترونیک دانشگاه ندارند.

دکتر هانیه کلانتری‌دهقی ادامه می دهد: این در حالیست که یکی از قواعد مهم در آموزش مجازی، ایجاد یک کانال ارتباطی با دانشجویان در یکی از شبکه های مجازی است. اساتید باید با ایجاد این ارتباط، ساعتی را برای طرح مسائل دانشجویان مشخص کرده و در همان ساعات پاسخگوی سوالات دانشجویان باشند، این کار علاوه بر ایجاد ارتباط مؤثر و حل مباحث مطرح شده توسط دانشجویان، دانشجو را مقید به نظم می کند تا در همان ساعت مشخص شده مسائل خود را مطرح کند.

از دانشجویان تکالیفی کوتاه و مختصر بخواهید تا ارتباط دانشجو با کلاس حفظ شود

مدیرگروه علوم تربیتی دانشگاه ملایر معتقد است که یک بار تولید محتوا توسط استاد طی یک ترم و استفاده از همان محتوای آموزشی برای چندین ترم، با تعهد، دغدغه مندی و وظیفه آموزگاری استاد همخوانی ندارد. در واقع برگزاری جلسات آموزش مجازی باید به صورت گام به گام و کوتاه باشد و باید برای ایجاد تعامل با دانشجویان هر هفته تکالیفی کوتاه و مختصر از آنها خواسته شود تا بتوانند با استاد و محتوای آموزشی بارگذاری شده در سامانه دانشگاه، ارتباط برقرار کنند.

او مطرح می کند: لازمه برقراری این ارتباط با دانشجویان از طریق ارائه تکالیف، ارزیابی مرتب از فعالیت دانشجویان است؛ به طور مثال استادی که برای هر درس حدود ۷۰ دانشجو داشته باشد، باید هر هفته تکالیف آنها را ارزیابی کند این در حالیست که پیش از این و در کلاس های حضوری، استاد مجبور به ارائه تکالیف و حفظ رابطه دانشجو با کلاس نبود اما این کار یکی از راهبردهای ضروری آموزش مجازی است تا ارتباط دانشجویان با موضوع درسی حفظ شود، پس ضرورت ارزیابی بازخورد اطلاعات ارائه شده به دانشجویان برای رفع مشکلات آنها، نه تنها کار استاد را آسان نکرده بلکه چند برابر می کند.

در آموزش مجازی باید بخشی از نمرات به فعالیت های کلاسی اختصاص یابد

این مدرس دانشگاه با بیان اینکه به علت عدم کنترل فضای مجازی و شیطنت های برخی دانشجویان در هنگام برگزاری امتحانات، در بحث ارزشیابی نمی توان تنها به نمره امتحان پایان ترم دانشجو اکتفا کرد، می گوید: در بستر آموزش مجازی، با اختصاص بخشی از بارم نمره پایان ترم به فعالیت های کلاسی دانشجو، می توان گفت نمره کسب شده توسط دانشجو طبق توانمندی او بوده و به واقعیت نزدیک تر است.

ضرورت تولید محتوای الکترونیک

او تولید محتوای الکترونیک را یکی دیگر از ضروریات آموزش مجازی برمی شمرد و ادامه می دهد: ارائه مطالبی که پیش از این بر روی تابلوی کلاس نوشته می شد، در قالب پاورپوینت و تهیه یک فایل صوتی برای بیان توضیحات شفاهی، حداقل محتوایی است که یک استاد در کلاس های مجازی باید در اختیار دانشجویان قرار دهد. در حال حاضر بسیاری از اساتید با استفاده از نرم افزارهای ساده ای از جمله پاورپوینت، ارتباطی مؤثر با دانشجویان برقرار کرده و با دلسوزی از این امکانات بهره می برند اما متأسفانه این مهم در آموزش برخی اساتید دیگر به علت ناآگاهی از امکانات فنی نرم افزارها یا عدم احساس مسئولیت، کمرنگ است.

استاد نباید از زیربار مسئولیت ارزیابی دانشجو شانه خالی کند

این مدرس دانشگاه از روش ارزشیابی همتا به عنوان روشی مؤثر در جهت ارزیابی بهتر اشکالات دانشجو و نگاه عمیق تر به محتواهای آموزشی ارائه شده، یاد می کند و می گوید: افراط در به کارگیری این روش، نباید سبب سلب مسئولیت از استاد و انجام تمام کار توسط دانشجو شود، در واقع ارزیابی و بازخورد صحیح و مرحله به مرحله به دانشجو، مسئولیت استاد به عنوان راهنما است و نباید از زیر بار این مسئولیت شانه خالی کند.

آشنایی اساتید و دانشجویان با تکنولوژی های جدید آموزشی؛ یکی از محاسن آموزش مجازی

عضو هیئت علمی گروه روانشناسی دانشگاه ملایر نیز در گفت‌وگو با ایسنا، ضبط کلاس های برگزار شده و امکان دسترسی دانشجو به این فایل ها در هر بازه زمانی را یکی از محاسن آموزش مجازی می داند و آشنا شدن اساتید و دانشجویان با تکنولوژی های آموزشی جدید را یکی دیگر از محاسن آموزش مجازی برمی شمرد و بیان می کند: دانشجویان و اساتید نحوه آموزش در بستر نرم افزار adobe connect و سایر نرم افزارها را در این مدت یاد گرفتند که این نیز یکی دیگر از محاسن آموزش مجازی است.

به گفته دکتر جواد کریمی، یکی از مهمترین فاکتورها در بحث آموزش، ارتباط انسانی است که این ارتباط چهره به چهره و دوطرفه در آموزش مجازی از بین می رود همچنین امکان طرح سوال توسط دانشجویان حین تدریس، در آموزش مجازی به اندازه آموزش حضوری نیست و این خود یکی دیگر از خلأهای این نوع آموزش است.

از بین رفتن ارتباط چهره به چهره میان دانشجو و استاد

او به از بین رفتن این ارتباط چهره به چهره میان دانشجو و استاد به عنوان مهمترین گلایه مطرح شده توسط دانشجویان طی یک سال اخیر اشاره و اظهار می کند: شرایط ارتباط چهره به چهره در آموزش مجازی وجود ندارد و از طریق تلفن و شبکه های مجازی نمی توان یک ارتباط مناسب و مفید برقرار کرد.

کریمی ادامه می دهد: با افزایش پهنای باند اینترنت دانشگاه ملایر، این دانشگاه پیشرفت های قابل توجهی در این زمینه داشته به طوریکه تمامی کلاس ها به صورت آنلاین برگزار و سپس ضبط و ذخیره می شود همچنین تهیه فایل های آموزشی با موضوع آموزش کار با سامانه دانشگاه و نیز نحوه آموزش گفتار آنلاین برای اساتید، یکی دیگر از اقدامات مؤثر انجام شده در زمینه آموزش مجازی در دانشگاه ملایر بوده است.

به گفته این مدرس دانشگاه، دانشگاه ملایر قصد دارد در دوران پساکرونا نیز با برگزاری تعداد محدودی از کلاس ها به صورت آنلاین، بستر مجازی ایجاد شده را حفظ کند.

افزایش پهنای باند اینترنت دانشگاه به ۵۰۰ مگابیت بر ثانیه

رئیس گروه فناوری اطلاعات دانشگاه ملایر نیز به خبرنگار ایسنا می گوید: پهنای باند اینترنت دانشگاه از ۸۰ مگابیت بر ثانیه در زمان قبل از شیوع بیماری کرونا به ۵۰۰ مگابیت بر ثانیه افزایش یافته و تمامی سرورها به روزرسانی شده است.

سیامک جعفری از خریداری تجهیزات سخت افزاری به مبلغ ۵۰۰ میلیون تومان توسط دانشگاه طی یک سال اخیر خبر می دهد و می افزاید: در حال حاضر ۶۵۰۰ کاربر شامل دانشجویان، اعضای هیئت علمی و اساتید حق التدریس به صورت آنلاین و یا آفلاین از سامانه آموزش مجازی دانشگاه استفاده می کنند.

او ادامه می دهد: به لحاظ سخت افزاری و امکانات، دانشگاه هیچ مشکلی در زمینه ارائه خدمات الکترونیکی به دانشجویان ندارد و برگزاری کلاس ها به صورت آنلاین و یا آفلاین، به سلیقه خود استاد بستگی دارد همچنین معاونت آموزشی دانشگاه، اساتید را مجاب کرده که علاوه بر برگزاری کلاس های آفلاین، حداقل یک کلاس آنلاین طی یک ماه برگزار کنند.

به گزارش ایسنا، در حال حاضر چاره ای جزء کنار آمدن با این شرایط نداریم و از طرفی نباید اجازه دهیم شیوع این ویروس که قبل از این اقتصاد، زندگی و ارتباطات اجتماعی ما را هدف گرفته است، سطح علمی کشور و فارغ التحصیلان دانشگاهی را هدف بگیرد، بنابراین با فراهم سازی بسترهای مناسب آموزش مجازی و همت دانشجویان می توان راه این ویروس و تأثیر آن بر دانشگاه های کشور را سد کرد.

انتهای پیام

منبع:ایسنا